باسمه تعالی
« دانلود صوت های کتاب نبوت»
کتاب «عدل الهی» از مهمترین آثار استاد مطهری در زمینه کلام جدید است که در زمان حیات استاد منتشر شده است. استاد در زمینه سابقه تألیف این اثر در مقدمه کتاب مینویسد:
«مطالب اين كتاب تدوين يافته و تفصيل داده شده چند سخنرانى است كه در مؤسسه اسلامى حسينيه ارشاد ايراد شده است. البته آنچه به صورت سخنرانى ايراد مىشود- لااقل سخنرانيهاى من اينچنين است- قابل چاپ شدن نيست مگر اينكه از نو دستكارى شود. به علاوه وقتى كه بنا است چاپ شود نمىتوان به مطالبى كه به صورت سخنرانى ادا شده قناعت كرد. اين بود كه هم در چاپ اول و هم در چاپ دوم، مجدداً بحث را مورد مطالعه قرار دادم و مطالب زيادى بر اصل افزودم.
در چاپ دوم در حدود يك پنجم بر مطالب چاپ اول افزوده شد، به علاوه اصلاحاتى لفظى و تغييراتى از لحاظ نظم و ترتيب مطالب به عمل آمد. از اين رو اين كتاب در اين چاپ با چهره نسبتاً تغيير يافتهاى منتشر مىشود.
آنچه درباره مباحث اين كتاب مىتوانم بگويم اين است كه همه، مباحثى «انتخاب شده» است، هيچ يك بطور تصادف و به موجب علل اتفاقى طرح نشده است. اينها مسائلى است كه فراوان از طرف گروههاى مختلف، بالخصوص طبقه جوان، با من در ميان گذاشته مىشود. آنچه در اين كتاب آوردهام در حقيقت يك پاسخ عمومى است به همه كسانى كه مكرر در اين زمينه از من پرسش هائى كرده و مىكنند. فراوانى پرسش ها در حدى است كه لازم آمد پاسخ عمومى تهيه شود.»[1]
نویسنده کتاب «تئودیسه و عدل الهی- مقایسهای بین آراء لایب نیتس و استاد مطهری» در مورد ویژگیها و جایگاه این اثر مینویسد: «کتاب عدل الهی، بیشک یکی از ارزشمندترین کتابهایی است که شهید مطهری به رشته تحریر درآورده است. از خصایص و ویژگیهای این کتاب آن است که در عین حفظ مبانی و استدلالات حکمای گذشته، به مسائل و ابتلائات فکری و فرهنگی و پاسخگویی به شبهات جدید نیز پرداخته است. ایشان در این کتاب از اصول و عناصر کتاب ملاصدرا استفاده کرده و به آن شرح و بسط داده و هوشمندانه و به نحو ابتکاری از آنها در جهت اثبات عدل الهی استفاده کرده است. به کارگیری اصول حکمت متعالیه چون تشکیک وجود، ضرورت نظام علّی و معلولی و به کارگیری ضرورت بالقیاس الیالغیر و... از این نمونه است. ویژگی دیگر کتاب در این است که شهید مطهری بحث عدل الهی را به عنوان بحثی مستقل مطرح کرده است. عدل الهی در حقیقت «رهیافتی است جدید به مسئلهای کهن» زیرا حکمای اسلامی در الهیات، بابی را تحت عنوان «عدل» باز نکردهاند و اگر از شرور و نظام احسن، سخنی به میان آوردهاند، در ضمن بحث از عنایت باری و قضا و قدر بوده است.
از آراء ابتکاری شهید مطهری، تأکید ایشان درباره نقش و مسؤولیت انسان در جهت کاستن کژیها و پیراستن جهان از بدیهاست. بشر به حکم این که موجودی مختار و آزاد و مسؤول ساختن خود و جامعه است، باید خلأها (یعنی شرور عدمی از قبیل جهل، عجز و فقر) را پر کند و این یکی از جهات خلیفه اللهی انسان است. از آراء ابتکاری دیگر ایشان، بحث از تفاوت تضادّ فلسفی و فرق آن با تضاد دیالکتیک و نیز بحث مفصل درباره فواید شرور و مصائب است.»[2]
دکتر عبدالله نصری نیز در مورد جایگاه کتاب عدل الهی اینگونه اظهار نظر کرده است: «هر چند او (استاد مطهری) از سرمایههای فکری فیلسوفان گذشته بهرههای بسیار برد، اما با طرح دقیق و منسجم مباحث مربوط به عدل الهی در باب آن نظریهای ژرف ارائه کرد. طرح دقیق شبهات، تبیین فعل الهی، تحلیل مفهوم فلسفی عدل، بررسی ابعاد گوناگون مسئله عدل و بهرهگیری از روش مناسب برای حل آن موجب شد تا ارزش کار او در این زمینه از همه تلاشهای انجام شده توسط متکلمان و فیلسوفان تاریخ تفکر اسلامی برتر باشد. بدون شک کتاب عدل الهی مهمترین اثر فلسفی در این زمینه و نشانگر گوشه هایی از نوآوریهای فکری اوست.»[3]
استاد در مورد سبک نگارش و رویکرد خود در این اثر مینویسد: « مباحث طرح شده، هم جنبه نقلى دارد و هم جنبه عقلى. بديهى است كه از جنبه نقلى به آيات كريمه قرآن و روايات مأثوره از رسول اكرم و ائمه اطهار (صلوات اللّه عليه و عليهم) استناد شده است. اما از جنبه عقلى به دو گونه ممكن بود بحث شود: كلامى و فلسفى. ولى نظر به اينكه مشرب استدلالى متكلمين را در اينگونه مسائل صحيح نمىدانم و برعكس، مشرب حكماى اسلامى را صحيح و متقن مىدانم از سبك متكلمين بطور كلى پرهيز كردم و از سبك حكما استفاده كردم. البته هر جا كه مقتضى بوده به مشرب اهل كلام و احيانا به برخى مشربهاى ديگر از قبيل مشرب اهل حديث و مشرب اصحاب حس نيز اشاره كردهام.»[4]
کتاب عدل الهی از یک مقدمه و نه بخش تشکیل شده است.
استاد مطهری در مقدمه کتاب گزارشی از سیر تاریخی مباحث مربوط به عدل بیان نموده است و در آن به رویکرد متکلمین و اهل حدیث نسبت به این موضوع اشاره نموده است. استاد به رویکرد شیعه نسبت به این موضوع نیز میپردازد و از آثار آن در حوزههای اجتماعی و سیاسی سخن میگوید.
بخش اول با عنوان «عدل بشری و عدل الهی» به طرح مسئله اختصاص دارد. در این بخش روشهای گوناگون در بررسی موضوع عدل به اختصار معرفی میگردد. در این زمینه به مشرب اهل حدیث، متکلمین اشعری، مشرب متکلمین شیعی و معتزلی، مشرب حکمای اسلامی، مشرب حسی مذهبان اشاره شده است. همچنین بعد از توضیح در مورد معانی مختلف عدل اشکالات مختلفی که در زمینه عدل الهی مطرح شده، آورده شده است.
بخش دوم کتاب به اجمال روشهای مختلف تبیین موضوع و پاسخ به سؤالات مرتبط با موضوع عدل را بازگو میکند.
بخش سوم به این اشکال میپردازد که چرا در نظام عالم، تبعیض وجود دارد؟ چرا یکی فرشته است و دیگری انسان و سومی حیوان و چهارمی نبات و پنجمی جماد؟ استاد در پاسخ تفصیلی به این پرسش ضمن تفکیک تفاوت و تبعیض، به توضیح این مطلب میپردازد که راز تفاوتها در عالم، آن است که نظام هستی، نظام ذاتی است نه قراردادی. او در این بخش به تبیین نظام طولی و نظام عرضی عالم میپردازد و بر حاکمیت سنت یا قانون بر عالم و استثناناپذیری آن تأکید میورزد.
موضوع بخش چهارم و پنجم شرور و فوائد آن است. استاد با تحلیل فلسفی شرور، آنها را از سنخ اَعدام میداند یا وجوداتی که منشأ عدم در اشیاء دیگر میگردند که در این صورت شرّیت آنها مربوط به وجود نسبی آنها است نه وجود فی نفسه شان. استاد اصل پیوستگی و انداموارگی را توضیح میدهد و تفکیک ناپذیری شرور و خیرات را تبیین میکند. در ادامه بحث از شرور استاد فوائد شرور را نیز برمیشمرد که شرور و زشتیها و مصیبتها نمایانگر خیرات و زیباییها هستند به گونهای که اگر نبودند، خیر و زیبایی معنایی نداشتند.
بخش ششم به مسئله مرگ و میر میپردازد. این سؤال همواره برای بشر مطرح بوده است که چرا به دنیا آمدهایم و چرا میمیریم؟ منظور از این ساختن و خراب کردن چیست؟ آیا این کار لغو و بیهوده نیست؟ استاد در این بخش به تبیین معنای مرگ میپردازد.
مجازاتهای اخروی، موضوع فصل هفتم است. ارتباط موضوع مجازاتهای اخروی با عدل الهی از این جهت است که گفته میشود مجازاتهای اخروی به شکلی که نقل میشود مخالف عدل الهی است! زیرا در مجازاتهای اخروی تناسب میان جرم و مجازات وجود ندارد و مجازاتها به نحو غیر عادلانهای اجرا میشود. استاد در پاسخ به این پرسش، انواع مجازاتها را معرفی میکند. استاد به توضیح این مطلب میپردازد که کیفر اخروی عمل، رابطهای تکوینی با عمل دارد و به عبارت دیگر معلول واقعی و اثر حقیقی عمل است و در واقع خود عمل است.
موضوع بخش هشتم شفاعت است. بنا بر تصوری نادرست از شفاعت، این مفهوم با تبعیض و استثناء ملازم است. استاد در پاسخ به این اشکال، شفاعت را جلوه ای از نظاممندی عالم میداند که هدایت و مغفرت را نیز شامل میگردد. در تبیین استاد، شفاعت در پیوند با عمل معنا میشود. عمل به منزله علت قابلی و رحمت پروردگار به منزله علت فاعلی است. در شفاعت، استثناء و بیعدالتی وجود ندارد. هر که از شفاعت محروم است از جهت محدودیت یا فقدان قابلیت است. آخرین موضوعی که در کتاب مورد بررسی قرار گرفته است، «عمل خیر از غیر مسلمان» است. این تصور که اعمال نیک و خیر از غیر مسلمانان بیفایده است، موجب شده است تا افراد گمان کنند نظام پاداش و عذاب الهی از جهت رعایت موازین عدل، مورد سؤال است. استاد مطهری در پاسخ به این پرسش،توجه مخاطب را به طبیعت عمل جلب میکند و با توجه به اینکه حسن فعلی و حسن فاعلی دو رکن عمل صالح محسوب میگردند، به تأثیرات هر کدام از این دو جنبه بر ترتب ثواب و عقاب میپردازند و تلاش میکنند باورهای بیمبنا و تلقیهای تنگنظرانه را نقد و رد نمایند.
«فصول کتاب و دانلود هر فصل»
" دانلود؛ با ذکر یک صلوات"
لینک دانلود سخنرانی با موضوع عدل الهی 1
لینک دانلود سخنرانی با موضوع عدل الهی 2
لینک دانلود سخنرانی با موضوع عدل الهی 3
لینک دانلود سخنرانی با موضوع عدل الهی 4
لینک دانلود سخنرانی با موضوع عدل الهی 5
لینک دانلود سخنرانی با موضوع عدل الهی 6
«توضیحات در مورد صوت های قرار داده شده در این قسمت...»
با توجه به بلاغت و زیبایی کلام متفکر شهید استاد مرتضی مطهری (ره) و تاثیر شگرف این سخنرانی ها در تبیین و یادگیری بهتر تفکرات ناب اسلامی و رسیدن به مبنای فکری، بر آن شدیم تا با جمع آوری صوت های موجود و تطبیق با کتاب های انتشارات صدرا تلاش هر چند ناچیزی در بسط و گسترش این تفکر ناب داشته باشیم.
امید است این اثر نیز همچون دیگر آثار آن شهید عالیقدر در تبیین حقایق اسلامی و همچنین در نیل رسیدن به اسلام ناب محمدی (ص) مفید و موثر افتد.
نکته:
در این قسمت سعی شده صوت سخنرانی های موجود با بهترین کیفیت قرار داده شود ،اما در مواردی امکان دارد صوتی موجود نباشد و یا از کیفیت چندانی برخوردار نباشد ، لذا از کلیه علاقه مندان خواهشمندیم چنانچه سخنرانی با کیفیت بهتر و یا صوت های مفقوده در این قسمت را در اختیار دارند از طریق ایمیل زیر اطلاع و یا ارسال نمایند.
باتشکر / مجمع بینش مطهر استان اصفهان
info@bineshmotahar.ir
نظر خود را اضافه کنید.
ارسال نظر به عنوان مهمان